जगताना ज्यांनी माझे श्वासही नासविले होते,
मेल्यावर त्यांनीच माझे सोहळे गाजविले होते.
मेल्यावर त्यांनीच माझे सोहळे गाजविले होते.
........................अस्मित (२९ नोव्हें २०१३ )
बुधवार, ४ डिसेंबर, २०१३
रविवार, १० नोव्हेंबर, २०१३
"कॅलिडोस्कोप"............४ "A Walk to Remember"
"कॅलिडोस्कोप"............४
"A Walk to Remember"
नवीन घरी रहायला आल्यापासून अपेक्षेप्रमाणे चांगल्या गोष्टी घडू लागल्या होत्या.त्यापैकी एक चांगली गोष्ट म्हणजे २ वर्षांच्या विश्रांती (?) नंतर परत सुरु केलेला व्यायाम.परंतु रविवार पर्यंत हे व्यायाम वेड असा काही ठेवणीतला अनुभव देईन असे कधी मनात देखील आले नव्हते.
झाले असे कि, गेले २ दिवस (म्हणजे सकाळचे ५ / ६ वाजता )एका मित्रा सोबत समुद्र किनारी चालायला जात होते.
भल्या पहाटेचा समुद्र आणि वाळूवरचे चालणे यासारखा सुखद अनुभव आणि त्याचे फायदे तुम्ही अनुभवायलाच हवेत.(खरेतर, इथे बरेच अलंकारिक शब्द वापरून माझ्या लेखाची उंची आणि लांबी वाढवू शकत होते, परंतु प्रत्येक वेळेस भावना आणि शब्दांची फोडणी दिलीच पाहिजे असे मला तरी वाटत नाही.)
तर, रविवारी साधारण १.५ - २ कि.मी. चालणे झाल्यानंतर जवळच असणारे जगन्नाथ मंदिर पाहण्याचे ठरविले. थोडावेळ किनाऱ्यावरून चालून झाल्यावर, रस्ता भटकू नये म्हणून आम्ही मुख्य रस्त्यावरून चालायला सुरुवात केली.रस्त्यावरून अनवाणी पायाने चालताना सुरुवातीला काही त्रास जाणविला नाही.गप्पा मारत मारत आमची पदयात्रा सुरु होती.गप्पांचे विषयही अ‍ॅक्युपंक्चर, अ‍ॅक्युप्रेशर असे असल्याने पायाला टोचणारी खडी साक्षात त्याचाच अनुभव देत होती.
काही कि.मी. अंतर चालून गेल्यावर जेव्हां पावलांचा तोल जातोय असे वाटू लागले तेव्हां मात्र देऊळ कुठेय आणि केव्हां येईल याचा ध्यास लागला.थोडे पुढे, आणखी थोडे पुढे, जवळच आलोय अशी समजूत घालत चालत राहिलो. काही वेळाने जेव्हां लक्षात आले कि परत तेवढेच अंतर चालून परत जायचे आहे तेव्हां मात्र अवसान गळाले. (आम्ही कारला विश्रांती देऊन एवढे लांब आलो होतो.) तोपर्यंत आम्ही साधारण ८-९ कि.मी. अंतर चालून झाले होते.परत एवढे अंतर कापून माघारी जाणे शक्य नसल्याने रिक्षा करून परत जाऊ असे मनात येत असतानाच आठविले कि उत्साहाच्या भरात आम्ही पैशाची पाकिटे गाडीतच ठेवली होती. आमच्याकडे पाहून कोणी बस भाड्या पुरते पण पैसे दिले नसते. स्वतःवरच हसत आम्ही देवळाच्या दिशेने चालत राहिलो आणि एकदाचे देवळात पोहोचलो.
देवळाचा परिसर आणि एकंदर बांधकाम पाहून चालत आल्याचे सार्थक झाल्याचे जाणविले.हे देऊळ कोळीवाड्याच्या परिसरात असून येथे माशांचा अजिबातवास येत नव्हता हे विशेष.देवळाचा परिसर अत्यंत स्वच्छ होता.
देवळात मुख्य जगन्नाथ,सुभद्रा आणि बलराम यांच्या मूर्तींखेरीज योगनरसिन्ह, शंकर, गजलक्ष्मि आणि विमला देवी, नवग्रह यांच्या मूर्ती आहेत. या देवळाची बांधणी ओरिया पद्धतीने कांचीपुरम वरून आणलेल्या काळ्या कणाश्म (ग्रॅनाइट) आणि राजस्थान मधील सफेद संगमरवर वापरून करण्यात आलेली आहे.देवळाच्या सभोवताली १ एकर जागेत खूप सुंदर बगीचा तयार करण्यात आला आहे आणि त्या बगीच्यातील फुले पूजेसाठी वापरली जातात. पुजारी सुद्धा ओरिसामधून आलेले आहेत. पूजा-अर्चा आणि मंत्र पठण सगळे काही ओरिया भाषेत चालते. हे देऊळ साधारण ७ वर्षांपूर्वी बांधलेले आहे. देवळातील मुख्य मूर्ती ओरिसातील जगन्नाथ मंदिराप्रमाणेच कडूनिंबाच्या लाकडापासून बनविलेल्या आहेत. ज्यादिवशी जगन्नाथपुरीची रथ यात्रा असते त्याच दिवशी येथे पण रथ यात्रा काढली जाते. हा रथ स्टिल, लाकूड आणि कापड वापरून बनविण्यात आलेला आहे. मंदिराचे विश्वस्थ प्रा.स.न.माझि (Prof. S.N. Majhi) यांच्या सांगण्यानुसार हा जगातील एकमेव स्टीलचा रथ आहे.देवळाच्या भिंतींवर आणि छतावर ओरिसाच्या पारंपारिक चित्रकारी नुसार (pata painting) पौराणिक कथांमधील दृश्य रंगविण्यात आलेली आहेत.
दर्शन झाल्यानंतर आम्ही देवळाच्या आवारात थोडावेळ बसलो (तो पर्यंत आम्ही एकही ठिकाणी थांबलो नव्हतो). परत कसे जायचे या बद्दल विचार करत असताना माझ्या मित्राच्या सल्ल्यानुसार मी देवळातच थांबावे आणि ते लिफ्टची सोय करून, परत जाऊन गाडी घेऊन येतील असे ठरले.सुदैवाने त्यांना लिफ्ट मिळाली आणि पाऊण तासात मला घ्यायला ते परत देवळात आले.
अशा प्रकारे सकाळी ५:३० ला सुरु केलेला व्यायाम ११ वाजता संपला आणि आमच्या या चालण्याच्या वेडाने आम्हाला एक अविस्मरणीय अनुभव दिला.
..........................
(२४ ऑक्टो २०१३)
(फोटो आणि देवळाची माहिती : गुगल आणि माझे मित्र यांच्या कडून साभार)
"A Walk to Remember"
नवीन घरी रहायला आल्यापासून अपेक्षेप्रमाणे चांगल्या गोष्टी घडू लागल्या होत्या.त्यापैकी एक चांगली गोष्ट म्हणजे २ वर्षांच्या विश्रांती (?) नंतर परत सुरु केलेला व्यायाम.परंतु रविवार पर्यंत हे व्यायाम वेड असा काही ठेवणीतला अनुभव देईन असे कधी मनात देखील आले नव्हते.
झाले असे कि, गेले २ दिवस (म्हणजे सकाळचे ५ / ६ वाजता )एका मित्रा सोबत समुद्र किनारी चालायला जात होते.
भल्या पहाटेचा समुद्र आणि वाळूवरचे चालणे यासारखा सुखद अनुभव आणि त्याचे फायदे तुम्ही अनुभवायलाच हवेत.(खरेतर, इथे बरेच अलंकारिक शब्द वापरून माझ्या लेखाची उंची आणि लांबी वाढवू शकत होते, परंतु प्रत्येक वेळेस भावना आणि शब्दांची फोडणी दिलीच पाहिजे असे मला तरी वाटत नाही.)
तर, रविवारी साधारण १.५ - २ कि.मी. चालणे झाल्यानंतर जवळच असणारे जगन्नाथ मंदिर पाहण्याचे ठरविले. थोडावेळ किनाऱ्यावरून चालून झाल्यावर, रस्ता भटकू नये म्हणून आम्ही मुख्य रस्त्यावरून चालायला सुरुवात केली.रस्त्यावरून अनवाणी पायाने चालताना सुरुवातीला काही त्रास जाणविला नाही.गप्पा मारत मारत आमची पदयात्रा सुरु होती.गप्पांचे विषयही अ‍ॅक्युपंक्चर, अ‍ॅक्युप्रेशर असे असल्याने पायाला टोचणारी खडी साक्षात त्याचाच अनुभव देत होती.
काही कि.मी. अंतर चालून गेल्यावर जेव्हां पावलांचा तोल जातोय असे वाटू लागले तेव्हां मात्र देऊळ कुठेय आणि केव्हां येईल याचा ध्यास लागला.थोडे पुढे, आणखी थोडे पुढे, जवळच आलोय अशी समजूत घालत चालत राहिलो. काही वेळाने जेव्हां लक्षात आले कि परत तेवढेच अंतर चालून परत जायचे आहे तेव्हां मात्र अवसान गळाले. (आम्ही कारला विश्रांती देऊन एवढे लांब आलो होतो.) तोपर्यंत आम्ही साधारण ८-९ कि.मी. अंतर चालून झाले होते.परत एवढे अंतर कापून माघारी जाणे शक्य नसल्याने रिक्षा करून परत जाऊ असे मनात येत असतानाच आठविले कि उत्साहाच्या भरात आम्ही पैशाची पाकिटे गाडीतच ठेवली होती. आमच्याकडे पाहून कोणी बस भाड्या पुरते पण पैसे दिले नसते. स्वतःवरच हसत आम्ही देवळाच्या दिशेने चालत राहिलो आणि एकदाचे देवळात पोहोचलो.
देवळाचा परिसर आणि एकंदर बांधकाम पाहून चालत आल्याचे सार्थक झाल्याचे जाणविले.हे देऊळ कोळीवाड्याच्या परिसरात असून येथे माशांचा अजिबातवास येत नव्हता हे विशेष.देवळाचा परिसर अत्यंत स्वच्छ होता.
देवळात मुख्य जगन्नाथ,सुभद्रा आणि बलराम यांच्या मूर्तींखेरीज योगनरसिन्ह, शंकर, गजलक्ष्मि आणि विमला देवी, नवग्रह यांच्या मूर्ती आहेत. या देवळाची बांधणी ओरिया पद्धतीने कांचीपुरम वरून आणलेल्या काळ्या कणाश्म (ग्रॅनाइट) आणि राजस्थान मधील सफेद संगमरवर वापरून करण्यात आलेली आहे.देवळाच्या सभोवताली १ एकर जागेत खूप सुंदर बगीचा तयार करण्यात आला आहे आणि त्या बगीच्यातील फुले पूजेसाठी वापरली जातात. पुजारी सुद्धा ओरिसामधून आलेले आहेत. पूजा-अर्चा आणि मंत्र पठण सगळे काही ओरिया भाषेत चालते. हे देऊळ साधारण ७ वर्षांपूर्वी बांधलेले आहे. देवळातील मुख्य मूर्ती ओरिसातील जगन्नाथ मंदिराप्रमाणेच कडूनिंबाच्या लाकडापासून बनविलेल्या आहेत. ज्यादिवशी जगन्नाथपुरीची रथ यात्रा असते त्याच दिवशी येथे पण रथ यात्रा काढली जाते. हा रथ स्टिल, लाकूड आणि कापड वापरून बनविण्यात आलेला आहे. मंदिराचे विश्वस्थ प्रा.स.न.माझि (Prof. S.N. Majhi) यांच्या सांगण्यानुसार हा जगातील एकमेव स्टीलचा रथ आहे.देवळाच्या भिंतींवर आणि छतावर ओरिसाच्या पारंपारिक चित्रकारी नुसार (pata painting) पौराणिक कथांमधील दृश्य रंगविण्यात आलेली आहेत.
दर्शन झाल्यानंतर आम्ही देवळाच्या आवारात थोडावेळ बसलो (तो पर्यंत आम्ही एकही ठिकाणी थांबलो नव्हतो). परत कसे जायचे या बद्दल विचार करत असताना माझ्या मित्राच्या सल्ल्यानुसार मी देवळातच थांबावे आणि ते लिफ्टची सोय करून, परत जाऊन गाडी घेऊन येतील असे ठरले.सुदैवाने त्यांना लिफ्ट मिळाली आणि पाऊण तासात मला घ्यायला ते परत देवळात आले.
अशा प्रकारे सकाळी ५:३० ला सुरु केलेला व्यायाम ११ वाजता संपला आणि आमच्या या चालण्याच्या वेडाने आम्हाला एक अविस्मरणीय अनुभव दिला.
..........................
(२४ ऑक्टो २०१३)
(फोटो आणि देवळाची माहिती : गुगल आणि माझे मित्र यांच्या कडून साभार)
कॅलिडोस्कोप - ३ माझी कांचीपुरम भेट : भक्तीचा शोध...............
कॅलिडोस्कोप - ३
माझी कांचीपुरम भेट : भक्तीचा शोध...............
या वेळेस ऑगस्ट महिन्याची कृपा झाली आणि शुक्रवार ते रविवार जोडून सुट्टी मिळाली.कामाच्या व्यापातून वेळ काढत एकटीनेच कांचीपुरमला जाण्याचे ठरविले.
तांबरम जंक्शन पासून सोयीस्कर बस सेवा उपलब्ध असल्याने एकटीने फिरणे सोपे गेले.
सकाळी ७ ला निघाले आणि दोन बस बदलत साधारण ९ ला कांचीपुरम ला पोहोचले. सर्वात आधी पोटपूजा केल्यावर मग देवदर्शन यात्रा सुरु झाली.
हे शहर चेन्नई पासून साधारण ७२ किमी अंतरावर वेगवती नदीच्या काठी वसलेले आहे.कांचीपुरम शहर हे भारतातील ७ मोक्ष मिळवण्याच्या ठिकाणांपैकी एक ठिकाण आहे.येथे पल्लव आणि चोला यांची राज्ये होऊन गेली. " कां " म्हणजे ब्रम्हा आणि "अंची " म्हणजे ब्रम्हाने केलेली विष्णूची पूजा असे मिळून या शहराचे नाव कांचीपुरम झाले. विष्णूच्या १०८ पवित्र मंदिरांपैकी १४ मंदिरे कांचीपुरम मध्ये आहेत, त्यातील मी फक्त एकच मंदिर पूर्णपणे पाहू शकले ते म्हणजे वरधराज पेरूमल मंदिर.
वरधराज पेरूमल मंदिर "पेरूमल कोइल" या नावाने ओळखले जाते. "कोइल" म्हणजे देऊळ आणि "मलय" (पेरू'मल') म्हणजे "टेकडी".
बस मधून जातानाच हे मंदिर आपल्या नजरेस पडते. मंदिरा भोवतालची भली मोठी भिंत आणि कळस दुरूनच आपल्याला दिसतो.आजूबाजूला खूप सारे पोपट शाळा भरल्याप्रमाणे विजेच्या तारांवर एका रांगेत बसून असलेले दिसतात.
हे मंदिर २३ एकर मध्ये वसलेले आहे.या मंदिरातील मांडणी विश्वकर्मा स्थापत्यकलेवर आधारित आहे. तेथील मूर्तींची कलाकुसर अजूनही उत्तम स्थितीत आहे. या मंदिराचे ३ उप-प्रकार आहेत : अझवार, मडाई पल्ली आणि थिरु मलई. मंदिरात ३२ देवळे, १९ ध्वजस्तंभ आणि ३८९ खांब असलेला सभामंडप (सिंहाची मूर्ती असलेला / याली प्रकारातील मूर्ती) आणि तलाव आहेत.येथील वैशिष्ट्य म्हणजे एकाच दगडातून कोरलेली भली मोठी दगडी साखळी. मंदिरातील मुख्य मूर्तीशिवाय येथे वरधराज स्वामींची लाकडामध्ये कोरलेली मूर्ती एका चांदीच्या खोक्यात ठेवलेली आहे. त्यामधून दर ४० वर्षांनी पाणी काढून टाकण्यात येते. (मला या पाण्याचा काही संदर्भ लागला नाही.) नरसिंहाच्या मूर्तीवर एक मुखवटा आहे. तो मुखवटा रहस्यमय असल्याचे मानण्यात येते. त्या मुखवट्यामध्ये गूढ शक्ती वास करते असा येथील लोकांचा समज आहे.
भगवान विष्णू सगळ्यांच्या मनोकामना ऐकून घेतात आणि सगळ्यांच्या इच्छा पूर्ण करतात म्हणून विष्णूला "वरदार" (देणारा) असे नाव देण्यात आले आहे.
देवळामध्ये खूप मोठ्या छत्र्या आहेत,एका वेळेस एका माणसाला त्या उचलणे अवघड जाते. गाभाऱ्यात प्रवेश करण्याचे मार्ग एवढे चिंचोळे आहेत कि एखादा जाड माणूस अडकला तर एकंदर परिस्थिती अवघड होऊन बसेल.
या देवळातील व्यवस्थापन मात्र खूप खराब आहे. देवळात जाताना घेतलेला नारळ आणि फुले देवळातून बाहेर पडले तरी नक्की कुठे द्यायचे याचा अजिबात मागमूस लागला नाही. शेवटी तसेच घरी घेऊन यावे लागले.
मंदिरातील एकंदर वातावरण मला तरी फार काही भावले नाही. दर्शनासाठी रांगेत उभे असताना माझ्या समोरील एक जोडपे जे काही करत होते त्यावरून क्षणभर आपण नक्की देवळात उभे आहोत कि सारसबाग मध्ये असा विचार मनात येउन गेला.
देवळात सुद्धा ज्यांना वासना दूर ठेवता येत नाहीत अशांना देव कधी कळला असेल का???
देवळात एके ठिकाणी सोने आणि चांदीची पाल भिंतीवर लावलेली आहे.इंद्राने माता लक्ष्मीच्या शापातून मुक्त झाल्यावर या पाली वाहिल्या असे मानले जाते.
२ रु. चे तिकीट काढून शिडीवर चढून त्या पालींना हात लावला कि तुमची पापे धुवून निघतात. संपूर्ण चेन्नई मधेच एवढ्या पाली आहेत, विशेषत: माझ्या घरात त्यांचा असा काही मुक्त वावर आहे कि मला नक्की खात्री आहे कि मी आणि माझ्या पुढच्या असंख्य पिढ्या पापमुक्त झाल्यात.
देवळाच्या आवारात एकेठिकाणी प्रसाद विकत मिळतो. १०० रु. मध्ये गोड, तिखट आणि दही अशा ३ प्रकारचे भात, पापड, मोठी चकली, लाडू, अनारसा असा भरपूर प्रसाद दिला जातो, कि वेगळे जेवण जेवण्याची गरज उरत नाही.
या वेळेस हे एकच देऊळ पाहून झाले. पुढच्या भेटीत इतर देवळांना भेटी देऊन देवाला भक्तांचे दर्शन होते का ते पाहूया.
..........................
चूकभूल द्यावीघ्यावी.
(source of information friends and of course Mr.Google )
All rights are reserved by Sujata Pohekar.
माझी कांचीपुरम भेट : भक्तीचा शोध...............
या वेळेस ऑगस्ट महिन्याची कृपा झाली आणि शुक्रवार ते रविवार जोडून सुट्टी मिळाली.कामाच्या व्यापातून वेळ काढत एकटीनेच कांचीपुरमला जाण्याचे ठरविले.
तांबरम जंक्शन पासून सोयीस्कर बस सेवा उपलब्ध असल्याने एकटीने फिरणे सोपे गेले.
सकाळी ७ ला निघाले आणि दोन बस बदलत साधारण ९ ला कांचीपुरम ला पोहोचले. सर्वात आधी पोटपूजा केल्यावर मग देवदर्शन यात्रा सुरु झाली.
हे शहर चेन्नई पासून साधारण ७२ किमी अंतरावर वेगवती नदीच्या काठी वसलेले आहे.कांचीपुरम शहर हे भारतातील ७ मोक्ष मिळवण्याच्या ठिकाणांपैकी एक ठिकाण आहे.येथे पल्लव आणि चोला यांची राज्ये होऊन गेली. " कां " म्हणजे ब्रम्हा आणि "अंची " म्हणजे ब्रम्हाने केलेली विष्णूची पूजा असे मिळून या शहराचे नाव कांचीपुरम झाले. विष्णूच्या १०८ पवित्र मंदिरांपैकी १४ मंदिरे कांचीपुरम मध्ये आहेत, त्यातील मी फक्त एकच मंदिर पूर्णपणे पाहू शकले ते म्हणजे वरधराज पेरूमल मंदिर.
वरधराज पेरूमल मंदिर "पेरूमल कोइल" या नावाने ओळखले जाते. "कोइल" म्हणजे देऊळ आणि "मलय" (पेरू'मल') म्हणजे "टेकडी".
बस मधून जातानाच हे मंदिर आपल्या नजरेस पडते. मंदिरा भोवतालची भली मोठी भिंत आणि कळस दुरूनच आपल्याला दिसतो.आजूबाजूला खूप सारे पोपट शाळा भरल्याप्रमाणे विजेच्या तारांवर एका रांगेत बसून असलेले दिसतात.
हे मंदिर २३ एकर मध्ये वसलेले आहे.या मंदिरातील मांडणी विश्वकर्मा स्थापत्यकलेवर आधारित आहे. तेथील मूर्तींची कलाकुसर अजूनही उत्तम स्थितीत आहे. या मंदिराचे ३ उप-प्रकार आहेत : अझवार, मडाई पल्ली आणि थिरु मलई. मंदिरात ३२ देवळे, १९ ध्वजस्तंभ आणि ३८९ खांब असलेला सभामंडप (सिंहाची मूर्ती असलेला / याली प्रकारातील मूर्ती) आणि तलाव आहेत.येथील वैशिष्ट्य म्हणजे एकाच दगडातून कोरलेली भली मोठी दगडी साखळी. मंदिरातील मुख्य मूर्तीशिवाय येथे वरधराज स्वामींची लाकडामध्ये कोरलेली मूर्ती एका चांदीच्या खोक्यात ठेवलेली आहे. त्यामधून दर ४० वर्षांनी पाणी काढून टाकण्यात येते. (मला या पाण्याचा काही संदर्भ लागला नाही.) नरसिंहाच्या मूर्तीवर एक मुखवटा आहे. तो मुखवटा रहस्यमय असल्याचे मानण्यात येते. त्या मुखवट्यामध्ये गूढ शक्ती वास करते असा येथील लोकांचा समज आहे.
भगवान विष्णू सगळ्यांच्या मनोकामना ऐकून घेतात आणि सगळ्यांच्या इच्छा पूर्ण करतात म्हणून विष्णूला "वरदार" (देणारा) असे नाव देण्यात आले आहे.
देवळामध्ये खूप मोठ्या छत्र्या आहेत,एका वेळेस एका माणसाला त्या उचलणे अवघड जाते. गाभाऱ्यात प्रवेश करण्याचे मार्ग एवढे चिंचोळे आहेत कि एखादा जाड माणूस अडकला तर एकंदर परिस्थिती अवघड होऊन बसेल.
या देवळातील व्यवस्थापन मात्र खूप खराब आहे. देवळात जाताना घेतलेला नारळ आणि फुले देवळातून बाहेर पडले तरी नक्की कुठे द्यायचे याचा अजिबात मागमूस लागला नाही. शेवटी तसेच घरी घेऊन यावे लागले.
मंदिरातील एकंदर वातावरण मला तरी फार काही भावले नाही. दर्शनासाठी रांगेत उभे असताना माझ्या समोरील एक जोडपे जे काही करत होते त्यावरून क्षणभर आपण नक्की देवळात उभे आहोत कि सारसबाग मध्ये असा विचार मनात येउन गेला.
देवळात सुद्धा ज्यांना वासना दूर ठेवता येत नाहीत अशांना देव कधी कळला असेल का???
देवळात एके ठिकाणी सोने आणि चांदीची पाल भिंतीवर लावलेली आहे.इंद्राने माता लक्ष्मीच्या शापातून मुक्त झाल्यावर या पाली वाहिल्या असे मानले जाते.
२ रु. चे तिकीट काढून शिडीवर चढून त्या पालींना हात लावला कि तुमची पापे धुवून निघतात. संपूर्ण चेन्नई मधेच एवढ्या पाली आहेत, विशेषत: माझ्या घरात त्यांचा असा काही मुक्त वावर आहे कि मला नक्की खात्री आहे कि मी आणि माझ्या पुढच्या असंख्य पिढ्या पापमुक्त झाल्यात.
देवळाच्या आवारात एकेठिकाणी प्रसाद विकत मिळतो. १०० रु. मध्ये गोड, तिखट आणि दही अशा ३ प्रकारचे भात, पापड, मोठी चकली, लाडू, अनारसा असा भरपूर प्रसाद दिला जातो, कि वेगळे जेवण जेवण्याची गरज उरत नाही.
या वेळेस हे एकच देऊळ पाहून झाले. पुढच्या भेटीत इतर देवळांना भेटी देऊन देवाला भक्तांचे दर्शन होते का ते पाहूया.
..........................
चूकभूल द्यावीघ्यावी.
(source of information friends and of course Mr.Google )
All rights are reserved by Sujata Pohekar.
धड़कन
उनकी धड़कन चलती थी जबतक
मेरे लफ़्ज़ सांस लेते थे
..........................
मेरे लफ़्ज़ सांस लेते थे
..........................
कॅलिडोस्कोप : 2 उन्हाळा आणि आजोबा
कॅलिडोस्कोप : 2
उन्हाळा आणि आजोबा
उन्हाळ्याची सुट्टीतील आणखीन एक गंमत म्हणजे आज्जी-आजोबांच्या घरी जाऊन राहणे. म्हणायला आमचं कुटुंब एकत्र असले तरी, कामाच्या निमित्ताने आणि शाळेच्या सोयीसाठी सगळे वेगवेगळ्या ठिकाणी रहातो.
आज्जी-आजोबांच्या घरी गेलो कि दर उन्हाळ्यात हमखास केली जाणारी गोष्ट म्हणजे आईस्क्रीम, भेळ , कलिंगड, घरच्या आवळा / लिंबाचे सरबत या सगळ्यांची एक-एक दिवस पार्टी.
आमचे आजोबा (आम्ही त्यांना "दादा" म्हणतो) आमच्या घरातील सगळ्यात जास्त उत्साही प्राणी. आम्ही सगळी भावंडे जमलो कि साधारण ४ च्या सुमाराला पार्टीची सुरुवात व्हायची. एक दिवस आईस्क्रीम तर दुसरा दिवस कलिंगडाचा नाहीतर भेळीचा. आईस्क्रीम सारखी गोष्ट कप विकत घेऊन खाणे हे दादांना कधी पसंत नसावे किंवा बहुदा ते त्यांना मान्यच नसावे कदाचिद. कारण आईस्क्रीमवाला आला कि दादा आम्हाला कोणालाही न कळविता त्या आईस्क्रीमवाल्याकडून एक अख्खा कॅन घेऊन यायचे. कधीकधी तर ३ वेगळ्या आईस्क्रीमचे ३ कॅन आणत असत.हि आईस्क्रीम कोणतीही ब्रॅण्डेड आईस्क्रीम नसायची, तर लाकडी आईस्क्रीम पॉट वापरून घरी तयार केलेली टिपिकल गुलाबी, पिस्ता आणि आंबा कलर असणारी होती.आणि तिचा स्वाद त्याच्या सोबतच्या पानामुळेच चांगला लागतो असा माझा अजूनही विश्वास आहे(ती पाने कोणत्या झाडाची होती त्याबद्दल मला काही माहित नाही.) घरात जाऊन हाताला जे लागेल ते भांडे आणि चमचा घेऊन आईस्क्रीम खायला आमची लगबग सुरु व्हायची.आमची आईस्क्रीम पंगत संपेपर्यंत तो आईस्क्रीमवाला जिन्याखाली मस्त ताणून द्यायचा.
कलिंगड खाताना पण थोड्याफार फरकाने हे असेच चालायचे. सकाळी कलिंगड आणले कि ते बादलीत बुडवून ठेवायचे, म्हणजे ते दुपारपर्यंत गार व्हायचे. आणि दुपारच्या झोपा झाल्या कि दादा ते कलिंगड व्यवस्थित तुकडे करून, बिया काढून, त्यावर मीठ टाकून तयार ठेवायचे. त्यावेळी घरात काटे चमच्यांचे फारसे प्रस्थ नव्हते. घरात एकुलताएक छोटासा, २ काटे असणारा चमचा होता. कोणाच्याही नकळत, आधीच तो चमचा आपल्याकडे कोण घेतंय यावरून आमची चुरस लागायची. ज्याला तो चमचा मिळायचा तो विजयी वीर स्वतःचे खाऊन झाले कि दुसऱ्यांना देणार अथवा दादांची दुसरी युक्ती म्हणजे टाचणीच्या टोकाने कलिंगड उचलून खायचे.पपई, ताडगोळे असेच टाचणीच्या टोकाने उचलून खाल्ल्याचे स्मरते.
जिलेबी,मैसूरपाक,पापडी, आज्जीने केलेले ढोकळे,डोसे,मेदूवडे असे कितीतरी पदार्थ असायचे. ज्या कुठल्या पदार्थाची पार्टी असायची तो सगळ्यांना पोटभर होईल असाच आणला अथवा बनविला जायचा.
आणि या सगळ्या आनंदाच्या वरचा कहर म्हणजे रात्री गच्चीत (वरचे माजले बांधले नसल्याने घराच्या या भागाला गच्ची म्हणावे कि नाही ते तुम्हीच ठरवा) जाऊन रेल्वेडब्या प्रमाणे झोपणे ते सुद्धा दादांकडून गोष्टी ऐकत.त्यांची सर्वात आवडती गोष्ट म्हणजे "आत्ता होती कुठे गेली?". आजही त्यांना गोष्ट सांगा म्हणाले तर ते नक्की हि गोष्ट सांगतील याची पक्की खात्री आहे.
आजोबा आणि आमची वये वाढलीयेत. त्यांचा उत्साह तोच आहे आणि आमच्यातील बालपण सुद्धा तसेच आहे अजूनही…फक्त उन्हाळ्याची सुट्टी कधी मिळतेय याची वाट पाहतोय.
..........................
उन्हाळा आणि आजोबा
उन्हाळ्याची सुट्टीतील आणखीन एक गंमत म्हणजे आज्जी-आजोबांच्या घरी जाऊन राहणे. म्हणायला आमचं कुटुंब एकत्र असले तरी, कामाच्या निमित्ताने आणि शाळेच्या सोयीसाठी सगळे वेगवेगळ्या ठिकाणी रहातो.
आज्जी-आजोबांच्या घरी गेलो कि दर उन्हाळ्यात हमखास केली जाणारी गोष्ट म्हणजे आईस्क्रीम, भेळ , कलिंगड, घरच्या आवळा / लिंबाचे सरबत या सगळ्यांची एक-एक दिवस पार्टी.
आमचे आजोबा (आम्ही त्यांना "दादा" म्हणतो) आमच्या घरातील सगळ्यात जास्त उत्साही प्राणी. आम्ही सगळी भावंडे जमलो कि साधारण ४ च्या सुमाराला पार्टीची सुरुवात व्हायची. एक दिवस आईस्क्रीम तर दुसरा दिवस कलिंगडाचा नाहीतर भेळीचा. आईस्क्रीम सारखी गोष्ट कप विकत घेऊन खाणे हे दादांना कधी पसंत नसावे किंवा बहुदा ते त्यांना मान्यच नसावे कदाचिद. कारण आईस्क्रीमवाला आला कि दादा आम्हाला कोणालाही न कळविता त्या आईस्क्रीमवाल्याकडून एक अख्खा कॅन घेऊन यायचे. कधीकधी तर ३ वेगळ्या आईस्क्रीमचे ३ कॅन आणत असत.हि आईस्क्रीम कोणतीही ब्रॅण्डेड आईस्क्रीम नसायची, तर लाकडी आईस्क्रीम पॉट वापरून घरी तयार केलेली टिपिकल गुलाबी, पिस्ता आणि आंबा कलर असणारी होती.आणि तिचा स्वाद त्याच्या सोबतच्या पानामुळेच चांगला लागतो असा माझा अजूनही विश्वास आहे(ती पाने कोणत्या झाडाची होती त्याबद्दल मला काही माहित नाही.) घरात जाऊन हाताला जे लागेल ते भांडे आणि चमचा घेऊन आईस्क्रीम खायला आमची लगबग सुरु व्हायची.आमची आईस्क्रीम पंगत संपेपर्यंत तो आईस्क्रीमवाला जिन्याखाली मस्त ताणून द्यायचा.
कलिंगड खाताना पण थोड्याफार फरकाने हे असेच चालायचे. सकाळी कलिंगड आणले कि ते बादलीत बुडवून ठेवायचे, म्हणजे ते दुपारपर्यंत गार व्हायचे. आणि दुपारच्या झोपा झाल्या कि दादा ते कलिंगड व्यवस्थित तुकडे करून, बिया काढून, त्यावर मीठ टाकून तयार ठेवायचे. त्यावेळी घरात काटे चमच्यांचे फारसे प्रस्थ नव्हते. घरात एकुलताएक छोटासा, २ काटे असणारा चमचा होता. कोणाच्याही नकळत, आधीच तो चमचा आपल्याकडे कोण घेतंय यावरून आमची चुरस लागायची. ज्याला तो चमचा मिळायचा तो विजयी वीर स्वतःचे खाऊन झाले कि दुसऱ्यांना देणार अथवा दादांची दुसरी युक्ती म्हणजे टाचणीच्या टोकाने कलिंगड उचलून खायचे.पपई, ताडगोळे असेच टाचणीच्या टोकाने उचलून खाल्ल्याचे स्मरते.
जिलेबी,मैसूरपाक,पापडी, आज्जीने केलेले ढोकळे,डोसे,मेदूवडे असे कितीतरी पदार्थ असायचे. ज्या कुठल्या पदार्थाची पार्टी असायची तो सगळ्यांना पोटभर होईल असाच आणला अथवा बनविला जायचा.
आणि या सगळ्या आनंदाच्या वरचा कहर म्हणजे रात्री गच्चीत (वरचे माजले बांधले नसल्याने घराच्या या भागाला गच्ची म्हणावे कि नाही ते तुम्हीच ठरवा) जाऊन रेल्वेडब्या प्रमाणे झोपणे ते सुद्धा दादांकडून गोष्टी ऐकत.त्यांची सर्वात आवडती गोष्ट म्हणजे "आत्ता होती कुठे गेली?". आजही त्यांना गोष्ट सांगा म्हणाले तर ते नक्की हि गोष्ट सांगतील याची पक्की खात्री आहे.
आजोबा आणि आमची वये वाढलीयेत. त्यांचा उत्साह तोच आहे आणि आमच्यातील बालपण सुद्धा तसेच आहे अजूनही…फक्त उन्हाळ्याची सुट्टी कधी मिळतेय याची वाट पाहतोय.
..........................
पहिला कॅलिडोस्कोप "आठवणींचा"
पहिला कॅलिडोस्कोप "आठवणींचा"
चेन्नईला येउन दीड वर्ष उलटले.एका नोकरीमध्ये स्थिर होईपर्यंत दुसरी नोकरी शोधली.
नवीन ठिकाणी जाताच तिथून पुढे गावाला जाण्याची मिळालेली संधी (गावाला म्हणजे जपानला ) आणि गेल्या महिन्या पर्यंत असलेला कामाचा ताण.
या सगळ्यामध्ये वाचन, लिखाण करायला पुरेसा वेळ देत न आल्याची खंत लागली होती. आणि खंत म्हणजे तरी किती…तर लिहायला काही सुचत नव्हते म्हणून अगदी
अस्वस्थ वाटू लागले.त्या अस्वस्थतेत घराबाहेर पडले, खूप दूरवर चालत गेले. नशिबाने बाहेर हलका पाऊस आणि मस्त थंड वातावरण होते.
अचानक एक कल्पना सुचली. चालता चालता शब्दांची जुळवाजुळव सुरु झाली.लेखणीला शब्दांचे श्वास मिळाले आणि अस्वस्थता मागे पडली.
झरझर आठवणी रिंगण धरू लागल्या.................थे
लहानपणी(म्हणजे शाळेत जायच्या वयात) उन्हाळ्याची सुट्टी लागली कि माझे वडील त्यांच्या शाळेच्या वाचनालयातून पुस्तके आणायचे.(माझे वडील ज्या शाळेत शिक्षक होते
तेथील प्रयोगशाळा, पोहण्याचा तलाव आणि वाचनालय यावर आमचा पूर्ण हक्क आहे असेच वाटायचे मला).पुस्तके म्हणजे २-३ नव्हे तर साधारण एक पिशवीभर तरी
वेगवेगळ्या विषयांची, वजनांची, रंगांची शिदोरी असायची.हातात येईल ते पुस्तक शक्य तेवढ्या लवकर वाचून काढायचे आणि परत दुसऱ्या पुस्तकांची मागणी करून ठेवायची हे
आम्हा भावंडांचे ठरलेले उद्योग होते.
लहानपणी फार काही कळत नसले तरी मोठे झाल्यावर या लागलेल्या (किंवा लावलेल्या) चांगल्या सवयीचा फायदा समजून आला आणि त्यासाठी मी माझ्या आई-वडिलांची नेहमीच ऋणी राहीन.
वाचन हे फक्त उन्हाळ्याच्या सुट्टीपुरतेच मर्यादित होते असे नाही. तर बालवाडी पासून ते महाविद्यालाच्या अभ्यासक्रमातील मराठी भाषेची सगळी पुस्तके मिळतील तेव्हां वाचायची.
पूर्वी वाणसामान आणले आणि ते डब्यांमधून भरून झाले कि त्या सोबत आलेले वर्तमानपत्राचे तुकडे, नवरात्रीमध्ये वाटलेल्या महालक्ष्मिच्या व्रताची पुस्तके, बाहेरील देशांची अनुवादित पुस्तके सगळे काही वाचून काढायचे.
चौघीजणी, ययाती, महानायक, माईन काम्फ इ. इ. बरीच पुस्तके वाचण्याच्या आनंदापेक्षा वाचून संपल्याचे दु:ख जास्त व्हायचे.म्हणून मग परत परत तीच पुस्तके वाचून काढायचे.आवडलेले परिच्छेद डायरीत उतरवून घ्यायचे. अजूनही ती डायरी सांभाळून ठेवली आहे मी. कधीतरी सामान आवरताना नजरेस पडली कि वाचते.आमच्या घराजवळ मॅजेस्टिक प्रकाशनची इमारत आहे. त्यांच्याकडे उन्हाळ्याच्या सुट्टीमध्ये पुस्तक प्रदर्शन असायचे. दिवसभर तेथे बसून हवी ती पुस्तके वाचण्याचे समाधान काही औरच असायचे.
पुस्तकांवर पेनने खाणाखुणा करून, त्यावर वरण-भात, भाजीचे, तेलाचे असे कोणत्याही प्रकारचे डाग पाडून अथवा खूण म्हणून पानाचे कोपरे दुमडून पुस्तकांना विद्रूप करणारे करंटे पाहिले कि माझे डोके आऊट झालेच म्हणून समजा. एक तर हे महाभाग पुस्तके कधी स्वतः विकत घेणार नाहीत आणि दुसऱ्यांची पुस्तके घाण करून निर्लज्ज मनाने परत करतील.९ वीत असताना जंगम आडनावाची माझी एक मैत्रीण होती. एकदा तिने संस्कृतच्या तासाला माझ्या पुस्तकावर पेनने एका ओळीखाली रेघ मारली. माझा पारा जो चढला, कि त्या रागाच्या भरात खोडरबरने ती पेनची रेघ खोडत असताना पुस्तकावरची अक्षरे पण खोडली जाऊ लागली याकडे माझे लक्षच गेले नाही.त्या दिवसानंतर माझ्या मैत्रिणीने माझ्या पुस्तकावर पेनच काय पण साधे डोळे लावण्याचेही कष्ट घेतले नसावेत बहुदा.
पुस्तकांच्या बाबतीत मी खूपच स्वार्थी आहे. म्हणजे असे कि, घरात आणलेले कोणतेही पुस्तक आधी मला मिळाले पाहिजे असा माझा हट्ट असायचा. आणि माझे वाचून संपले कि ते वाचनालयातून लगेच बदलून आणायचे, मग घरातील इतर व्यक्तींना अजून ते वाचायचे आहे याचा विचार देखील माझ्या मनात येत नसायचा.त्यामुळे माझी आई आणि बहिण बरेचदा माझ्यावर रागवायच्या.
कोणतेही पुस्तक वाचताना त्या त्या पुस्तकांचे नायकनायिका मनावर राज्य करून असायचे. उदा. शिवाजी महाराज, पेशवे, कर्ण, चौघीजणी मधल्या चारही बहिणी सगळे काही आपणच आहोत असे वाटत राहायचे. बर्मुडा ट्राइॅंगल आणि एक चुंबकीय प्रयोग करून लोक गायब करण्या विषयीचे एक पुस्तक वाचले(नाव लक्षात नाही आता) तेव्हां मी आणि माझा भाऊ मनातून खूप घाबरलेले होतो.मनात यायचे कि आपणही असेच गायब झालो तर....असो.
अशाच आणखी खूप आठवणी आहेत पुस्तकांच्या. सगळ्याच लिहायला लागले तर कॅलिडोस्कोप चा दुसरा रंग आणि आकार पाहता येणार नाही.म्हणून हा भाग इथेच थांबवू.
: अस्मित
चेन्नईला येउन दीड वर्ष उलटले.एका नोकरीमध्ये स्थिर होईपर्यंत दुसरी नोकरी शोधली.
नवीन ठिकाणी जाताच तिथून पुढे गावाला जाण्याची मिळालेली संधी (गावाला म्हणजे जपानला ) आणि गेल्या महिन्या पर्यंत असलेला कामाचा ताण.
या सगळ्यामध्ये वाचन, लिखाण करायला पुरेसा वेळ देत न आल्याची खंत लागली होती. आणि खंत म्हणजे तरी किती…तर लिहायला काही सुचत नव्हते म्हणून अगदी
अस्वस्थ वाटू लागले.त्या अस्वस्थतेत घराबाहेर पडले, खूप दूरवर चालत गेले. नशिबाने बाहेर हलका पाऊस आणि मस्त थंड वातावरण होते.
अचानक एक कल्पना सुचली. चालता चालता शब्दांची जुळवाजुळव सुरु झाली.लेखणीला शब्दांचे श्वास मिळाले आणि अस्वस्थता मागे पडली.
झरझर आठवणी रिंगण धरू लागल्या.................थे
लहानपणी(म्हणजे शाळेत जायच्या वयात) उन्हाळ्याची सुट्टी लागली कि माझे वडील त्यांच्या शाळेच्या वाचनालयातून पुस्तके आणायचे.(माझे वडील ज्या शाळेत शिक्षक होते
तेथील प्रयोगशाळा, पोहण्याचा तलाव आणि वाचनालय यावर आमचा पूर्ण हक्क आहे असेच वाटायचे मला).पुस्तके म्हणजे २-३ नव्हे तर साधारण एक पिशवीभर तरी
वेगवेगळ्या विषयांची, वजनांची, रंगांची शिदोरी असायची.हातात येईल ते पुस्तक शक्य तेवढ्या लवकर वाचून काढायचे आणि परत दुसऱ्या पुस्तकांची मागणी करून ठेवायची हे
आम्हा भावंडांचे ठरलेले उद्योग होते.
लहानपणी फार काही कळत नसले तरी मोठे झाल्यावर या लागलेल्या (किंवा लावलेल्या) चांगल्या सवयीचा फायदा समजून आला आणि त्यासाठी मी माझ्या आई-वडिलांची नेहमीच ऋणी राहीन.
वाचन हे फक्त उन्हाळ्याच्या सुट्टीपुरतेच मर्यादित होते असे नाही. तर बालवाडी पासून ते महाविद्यालाच्या अभ्यासक्रमातील मराठी भाषेची सगळी पुस्तके मिळतील तेव्हां वाचायची.
पूर्वी वाणसामान आणले आणि ते डब्यांमधून भरून झाले कि त्या सोबत आलेले वर्तमानपत्राचे तुकडे, नवरात्रीमध्ये वाटलेल्या महालक्ष्मिच्या व्रताची पुस्तके, बाहेरील देशांची अनुवादित पुस्तके सगळे काही वाचून काढायचे.
चौघीजणी, ययाती, महानायक, माईन काम्फ इ. इ. बरीच पुस्तके वाचण्याच्या आनंदापेक्षा वाचून संपल्याचे दु:ख जास्त व्हायचे.म्हणून मग परत परत तीच पुस्तके वाचून काढायचे.आवडलेले परिच्छेद डायरीत उतरवून घ्यायचे. अजूनही ती डायरी सांभाळून ठेवली आहे मी. कधीतरी सामान आवरताना नजरेस पडली कि वाचते.आमच्या घराजवळ मॅजेस्टिक प्रकाशनची इमारत आहे. त्यांच्याकडे उन्हाळ्याच्या सुट्टीमध्ये पुस्तक प्रदर्शन असायचे. दिवसभर तेथे बसून हवी ती पुस्तके वाचण्याचे समाधान काही औरच असायचे.
पुस्तकांवर पेनने खाणाखुणा करून, त्यावर वरण-भात, भाजीचे, तेलाचे असे कोणत्याही प्रकारचे डाग पाडून अथवा खूण म्हणून पानाचे कोपरे दुमडून पुस्तकांना विद्रूप करणारे करंटे पाहिले कि माझे डोके आऊट झालेच म्हणून समजा. एक तर हे महाभाग पुस्तके कधी स्वतः विकत घेणार नाहीत आणि दुसऱ्यांची पुस्तके घाण करून निर्लज्ज मनाने परत करतील.९ वीत असताना जंगम आडनावाची माझी एक मैत्रीण होती. एकदा तिने संस्कृतच्या तासाला माझ्या पुस्तकावर पेनने एका ओळीखाली रेघ मारली. माझा पारा जो चढला, कि त्या रागाच्या भरात खोडरबरने ती पेनची रेघ खोडत असताना पुस्तकावरची अक्षरे पण खोडली जाऊ लागली याकडे माझे लक्षच गेले नाही.त्या दिवसानंतर माझ्या मैत्रिणीने माझ्या पुस्तकावर पेनच काय पण साधे डोळे लावण्याचेही कष्ट घेतले नसावेत बहुदा.
पुस्तकांच्या बाबतीत मी खूपच स्वार्थी आहे. म्हणजे असे कि, घरात आणलेले कोणतेही पुस्तक आधी मला मिळाले पाहिजे असा माझा हट्ट असायचा. आणि माझे वाचून संपले कि ते वाचनालयातून लगेच बदलून आणायचे, मग घरातील इतर व्यक्तींना अजून ते वाचायचे आहे याचा विचार देखील माझ्या मनात येत नसायचा.त्यामुळे माझी आई आणि बहिण बरेचदा माझ्यावर रागवायच्या.
कोणतेही पुस्तक वाचताना त्या त्या पुस्तकांचे नायकनायिका मनावर राज्य करून असायचे. उदा. शिवाजी महाराज, पेशवे, कर्ण, चौघीजणी मधल्या चारही बहिणी सगळे काही आपणच आहोत असे वाटत राहायचे. बर्मुडा ट्राइॅंगल आणि एक चुंबकीय प्रयोग करून लोक गायब करण्या विषयीचे एक पुस्तक वाचले(नाव लक्षात नाही आता) तेव्हां मी आणि माझा भाऊ मनातून खूप घाबरलेले होतो.मनात यायचे कि आपणही असेच गायब झालो तर....असो.
अशाच आणखी खूप आठवणी आहेत पुस्तकांच्या. सगळ्याच लिहायला लागले तर कॅलिडोस्कोप चा दुसरा रंग आणि आकार पाहता येणार नाही.म्हणून हा भाग इथेच थांबवू.
: अस्मित
"कॅलिडोस्कोप"
"कॅलिडोस्कोप",
बरेचजण लहानपणी हा खेळ खेळले असतील. विविध रंग, निरनिराळे आकार आणि
प्रकाशाचा अनोखा खेळ.कित्येक तास तुम्हाला गुंगवून ठेवणारा.
सरत्या काळात तो कॅलिडोस्कोप कुठेतरी धूळ खात पडलेला असतो, परंतु त्याचा खेळ आपण आयुष्यभर खेळत राहतो…. इतर माणसांसोबत…स्वतः सोबत.
क्षणक्षणाला बदलत जाणारे जग, बदलणारी माणसे, भावना आणि विचारांच्या प्रवाहात विखुरलेले आपण. सार जग एका कॅलिडोस्कोप सारखं, बदल आणि सातत्य यांचा हवाहवासा संगम.
या कॅलिडोस्कोपसारख मी मनात तयार होणाऱ्या विचार, भावना, आठवणींचे असंख्य आकार शब्दांच्या रुपात कागदावर उतरविणार आहे.
पाहू, तुम्हाला किती आवडतोय हा
"कॅलिडोस्कोप" : माझा (विचार,आठवणी आणि भावना, नात्यांचा.)
..........................
सरत्या काळात तो कॅलिडोस्कोप कुठेतरी धूळ खात पडलेला असतो, परंतु त्याचा खेळ आपण आयुष्यभर खेळत राहतो…. इतर माणसांसोबत…स्वतः सोबत.
क्षणक्षणाला बदलत जाणारे जग, बदलणारी माणसे, भावना आणि विचारांच्या प्रवाहात विखुरलेले आपण. सार जग एका कॅलिडोस्कोप सारखं, बदल आणि सातत्य यांचा हवाहवासा संगम.
या कॅलिडोस्कोपसारख मी मनात तयार होणाऱ्या विचार, भावना, आठवणींचे असंख्य आकार शब्दांच्या रुपात कागदावर उतरविणार आहे.
पाहू, तुम्हाला किती आवडतोय हा
"कॅलिडोस्कोप" : माझा (विचार,आठवणी आणि भावना, नात्यांचा.)
..........................
"कल्हईवाला"
आमच्या घरातील पितळीची भांडी पाहिली कि मला हमखास एका व्यक्तीची आठवण येते.
माझ्या लहानपणी (तसे माझे वय फार नाहीये, तरीपण सुरुवात काय करावी हे न समजल्याने आणि खरंच हि गोष्ट लहानपणीची असल्याने पर्याय नव्हता... असो.)
तर, लहानपणी आम्ही ज्या ठिकाणी राहायचो तेथे एक "कल्हईवाला"यायचा.बुटका, थुलथुलीत शरीरयष्टी, मोठा उभट गोल चेहरा, गरगरीत डोळे आणि जगातील तमाम रंगाच्या कंपन्या झक मारतील अशी रंगाची ग्यारंटी असणारा असा वल्ली.याच्या नावाचा अथवा गावाचा कोणाला काही पत्ता नव्हता.तो कुठे राहतो, काय जेवतो, घरी कोण अशी कोणतीही माहिती कोणाला अवगत नव्हती. सगळ्यांसाठी तो फक्त एक "कल्हईवाला" होता.
दुपारच्या वेळेला "कल्हई....!" अशी जोरात आरोळी देत आमच्या गल्लीत याचा प्रवेश व्हायचा.पांढरा घोळदार लेंगा, फिकट अष्टगंधी रंगाचा कुडता असा त्याचा नेहमीचा वेश असायचा. या माणसाने कधी वेगळ्या रंगाचे कपडे घातल्याचे अजूनही स्मरत नाही.
एकदा का गल्लीत प्रवेश झाला कि भांड्यांना कल्हई करून घेण्यापासून ते लहान मुलांना भीती दाखविण्यासाठी याचा उपयोग करून घेण्यात येत असे. त्याचे एकंदर रूप आणि आवाज ऐकता मुलं घाबरून घरात लपून न बसतील तर नवलच.
हा आला कि आयांना कोण जाणे काय आनंद व्हायचा. "ओ कल्हईवाले आमच्या कार्ट्याला ओरडा जरा... जेवत नाहीये, नखे खातोय इ." असंख्य तक्रारी त्याच्या खाती जमा करून आपण मात्र मोकळ्या व्हायच्या.याने आपले लाल डोळे वटारताच मुले रडगाणी सुरु करणारच याची खात्री.या मानसला कधीही दारू पिलेला पहिला नाही परंतु,याचे डोळे नेहमी लाल असायचे.
गल्लीच्या सुरुवातीलाच एक पानाची टपरी होती(ती टपरी आणि पानवाला अजूनही आहे फक्त टपरीचे रूप कालपरत्वे ५ स्टार झालेय), त्या टपरी शेजारी याचे कल्हईचे दुकान मांडले जायचे. दुकान म्हणजे तरी काय..., जमिनीत खड्डा खणून त्यात लावलेली छोटी भट्टी, शेजारी पसरलेली भांडी,कल्हई झाल्यावर भांडे थंड करण्यासाठी पाणी इ.इ. भांड्यांना कल्हई करताना याच्या हाताला कसे भाजत नाही याचे उत्तर मला कधीही मिळाले नाही आणि त्याला विचारण्याची हिम्मत पण कधी झाली नाही.(कारण मी लहान होते न..मग मी पण घाबरायचेच कि त्याला...). कल्हई करताना येणारा पांढऱ्या धुराचा वास मला छान वाटायचा(बहुदा तो वास नवसागरचा असावा.).पितळी भांड्यांना कल्हई करून सोन्यासारखे चमकवण्याचे काम तो उत्तमरित्या पार पाडायचा.
पुढे काही वर्षांनी, गल्लीतील रस्ता नवीन झाला तेव्हां त्याचे पानाच्या टपरी शेजारील दुकान उचलून पुस्तके बाईंड करण्याच्या दुकानाजवळ हलविण्यात आले.त्यानंतर मात्र त्याचे क्वचितच येणे-जाणे असायचे.
कालपरत्वे पितळी भांडी गायब झाली,
आणि कल्हईवाला त्याच्या आरोळी सोबत.......
खरेतर मला घरची पितळी भांडी दिसली कि हा माणूस आठवतच नाही. कारण आम्ही कधी त्याच्याकडून कल्हई करून घेतल्याचे माझ्या स्मरणात नाही. हि वल्ली आठवण्याचे कारण म्हणजे माझ्या ऑफिस मधील एका व्यक्तीचे नाव याच्या नावाशी मिळतेजुळते आहे.....
........................अस
माझ्या लहानपणी (तसे माझे वय फार नाहीये, तरीपण सुरुवात काय करावी हे न समजल्याने आणि खरंच हि गोष्ट लहानपणीची असल्याने पर्याय नव्हता... असो.)
तर, लहानपणी आम्ही ज्या ठिकाणी राहायचो तेथे एक "कल्हईवाला"यायचा.बुटका, थुलथुलीत शरीरयष्टी, मोठा उभट गोल चेहरा, गरगरीत डोळे आणि जगातील तमाम रंगाच्या कंपन्या झक मारतील अशी रंगाची ग्यारंटी असणारा असा वल्ली.याच्या नावाचा अथवा गावाचा कोणाला काही पत्ता नव्हता.तो कुठे राहतो, काय जेवतो, घरी कोण अशी कोणतीही माहिती कोणाला अवगत नव्हती. सगळ्यांसाठी तो फक्त एक "कल्हईवाला" होता.
दुपारच्या वेळेला "कल्हई....!" अशी जोरात आरोळी देत आमच्या गल्लीत याचा प्रवेश व्हायचा.पांढरा घोळदार लेंगा, फिकट अष्टगंधी रंगाचा कुडता असा त्याचा नेहमीचा वेश असायचा. या माणसाने कधी वेगळ्या रंगाचे कपडे घातल्याचे अजूनही स्मरत नाही.
एकदा का गल्लीत प्रवेश झाला कि भांड्यांना कल्हई करून घेण्यापासून ते लहान मुलांना भीती दाखविण्यासाठी याचा उपयोग करून घेण्यात येत असे. त्याचे एकंदर रूप आणि आवाज ऐकता मुलं घाबरून घरात लपून न बसतील तर नवलच.
हा आला कि आयांना कोण जाणे काय आनंद व्हायचा. "ओ कल्हईवाले आमच्या कार्ट्याला ओरडा जरा... जेवत नाहीये, नखे खातोय इ." असंख्य तक्रारी त्याच्या खाती जमा करून आपण मात्र मोकळ्या व्हायच्या.याने आपले लाल डोळे वटारताच मुले रडगाणी सुरु करणारच याची खात्री.या मानसला कधीही दारू पिलेला पहिला नाही परंतु,याचे डोळे नेहमी लाल असायचे.
गल्लीच्या सुरुवातीलाच एक पानाची टपरी होती(ती टपरी आणि पानवाला अजूनही आहे फक्त टपरीचे रूप कालपरत्वे ५ स्टार झालेय), त्या टपरी शेजारी याचे कल्हईचे दुकान मांडले जायचे. दुकान म्हणजे तरी काय..., जमिनीत खड्डा खणून त्यात लावलेली छोटी भट्टी, शेजारी पसरलेली भांडी,कल्हई झाल्यावर भांडे थंड करण्यासाठी पाणी इ.इ. भांड्यांना कल्हई करताना याच्या हाताला कसे भाजत नाही याचे उत्तर मला कधीही मिळाले नाही आणि त्याला विचारण्याची हिम्मत पण कधी झाली नाही.(कारण मी लहान होते न..मग मी पण घाबरायचेच कि त्याला...). कल्हई करताना येणारा पांढऱ्या धुराचा वास मला छान वाटायचा(बहुदा तो वास नवसागरचा असावा.).पितळी भांड्यांना कल्हई करून सोन्यासारखे चमकवण्याचे काम तो उत्तमरित्या पार पाडायचा.
पुढे काही वर्षांनी, गल्लीतील रस्ता नवीन झाला तेव्हां त्याचे पानाच्या टपरी शेजारील दुकान उचलून पुस्तके बाईंड करण्याच्या दुकानाजवळ हलविण्यात आले.त्यानंतर मात्र त्याचे क्वचितच येणे-जाणे असायचे.
कालपरत्वे पितळी भांडी गायब झाली,
आणि कल्हईवाला त्याच्या आरोळी सोबत.......
खरेतर मला घरची पितळी भांडी दिसली कि हा माणूस आठवतच नाही. कारण आम्ही कधी त्याच्याकडून कल्हई करून घेतल्याचे माझ्या स्मरणात नाही. हि वल्ली आठवण्याचे कारण म्हणजे माझ्या ऑफिस मधील एका व्यक्तीचे नाव याच्या नावाशी मिळतेजुळते आहे.....
........................अस
याची सदस्यत्व घ्या:
पोस्ट (Atom)